گونه‌ها و شیوه‌های اجرا - مکان‌های اجرا - بخش اول
در اعماق سرشت بشر غریزه‌ای هست برای آنکه با هم‌نوعانش گرد هم آید و تجربیات و دیدگاه‌هایش را با آنها به اشتراک بگذارد، یا به بیان دیگر قصه‌اش را بگوید و به قصه‌های دیگران گوش بسپارد. از همان اولین مرتبه‌ای که انسان‌ها گرد آتشی جمع شدند تا قصه‌هایشان را برای هم روایت کنند همواره تیاتر وجود داشته است. انسان تکامل یافت و همچنین داستان‌هایی که می‌گفت و مکانی که در آن داستان‌ها گفته می‌شد. شاید تیاتر مدرن مخاطبانی کارکشته، بازیگرانی خبره و سازوبرگی پیشرفته داشته باشد اما جانِ قصه‌گویی، یا حسی که میان مخاطب و اجراگر رد و بدل می‌شود همان است که بود. در واقع بزرگ‌ترین تغییر مربوط به تماشاخانه‌هاست که تیاتر در آنها اتفاق می‌افتد. مکان‌های تیاتری از آمفی‌تیاترهای فضای بازِ رم و یونان به اشکال گوناگونی که امروز می‌بینیم تغییرشکل داده‌اند. و هرچند برخی از این اشکال برای بعضی از گونه‌های اجرا موثرتر است، هیچ شکل ایده‌آلی برای آن وجود ندارد. یک تماشاخانه می‌تواند منزل‌گاه یک نمایش، کنسرت موسیقی کلاسیک یا پاپ، اپرا، نمایش موزیکال، باله، رقص مدرن، سخنرانی، سیرک یا هر فعالیت دیگری باشد که اجراگر به‌وسیله‌ی آن با مخاطبش ارتباط برقرار می‌کند. چطور ممکن است یک ساختمان برای تمام شکل‌های متنوعِ اجرا مناسب باشد؟ هیچ اندازه‌ی ایده‌آلی برای تماشاخانه‌ها وجود ندارد. اندازه‌ی تیاتر به بزرگی صحنه‌ای که برای اجرا لازم است، شکل اجرا، و تعداد مخاطبان بستگی دارد و تغییر در هر کدام بر حال سایرین تاثیرگذار است.
باوجودِ این ریزه‌کاری‌ها، نمی‌توان هیچ فرمول واحدی که برای تمام اجراها مناسب باشد درنظر گرفت. تماشاخانه تنها فضایی برای تماشای یک اجرا نیست. یک نمایشخانه‌ی موفق به تبادلات عاطفی میان تماشاچی و اجراگر و نیز تبادلات میان خودِ تماشاچیان کمک می‌کند. با توجه به آنچه تاکنون گفته شد در ادامه شکل‌های متداول تماشاخانه را برای گونه‌های مختلفی از اجرا بازگو می‌کنیم.
فضاهای مناسب اجرا (spaces for drama)
درام - چه کمدی باشد چه تراژدی - در بسیاری از اشکال تماشاخانه، فضای باز و بسیاری از فضاهای غیر معمول مثل سوله یا حتی راه‌پله قابل اجراست. بسیاری از این مکان‌ها برای اجرای تیاتر موزیکال نیز مناسب هستند که البته این مبحث، جداگانه، ذیل عنوان «فضاهای سرگرمی» تشریح خواهد شد.
برای ساده‌شدنِ مسئله، بحث را به دو بخش تقسیم می‌کنیم؛
۱- تماشاخانه‌های کوچک
۲- تماشاخانه‌های وسیع
تماشاخانه‌های کوچک (smaller drama theatre)
این تماشاخانه‌ها معمولا شامل یک سالن «مرکزی» (courtyard theatres) و فضاهای تئاتری چندمنظوره (flexible theatre) هستند. یک سالن کوچک تیاتر معمولا بین 50 تا 300، یا نهایتا 400 جایگاه ظرفیت دارد و معمولا فاقد صحنه‌ی نمایشِ مجزا است به این معنی که صحنه در بخشی از همان فضایی تعبیه شده است که مخاطبان در آن می‌نشینند. از ویژگی‌های این‌گونه سالن‌های کوچک ارتباط یگانه و صمیمانه‌ای است که میان مخاطب و اجراگر برقرار می‌شود و این ویژگی ممکن است با تعریف جایگاه ثابت برای تماشاچیان و یا تعیین جایگاه‌های قابل‌تغییر در یک فضای تصادفی که برای تیاتر استفاده شده یا در فضای منعطفی که مخصوص تیاتر ساخته شده (flexible) فراهم شود. در ادامه اشکال متداول‌تر را شرح می‌دهیم.
سالن‌های میدانی
(Arena)
تماشاخانه‌ای که در آن تماشاچیان گردِ صحنه یا محل اجرا می‌نشینند و بازیگران از فضاهای خالی میان تماشاگران یا راهروهایی که تعبیه شده به صحنه وارد می‌شوند. در این نوع تئاتر باید فضای کافی برای اجرا و رابطه‌ی صحیح با مخاطبینی که در چهار طرف نشسته‌اند ایجاد شود. عموماً صحنه ۹-۶ متر عرض داشته و در تمام زوایا از نظر طراحیِ صحنه، مبلمان، جانمایی هنرپیشه‌ها و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد و در این شیوه، اتاقکی برای تأسیسات و آویزها در بالای صحنه طراحی می‌شود. در چنین صحنه‌هایی نورپردازی باید در تمامی زوایای سن انجام شود، طوری که هنرپیشه کاملاً در مرکز توجه قرار گیرد. به کار بردنِ تدابیر لازم برای وضوحِ صدایِ نمایش و کنترل انعکاس‌های نا‌خواسته‌ی صدا و همچنین استفاده از بلندگوها از موارد پراهمیت در این سالن هستند.
نمونه‌هایی از این دست سالن‌های اجرا را در ادامه خواهیم دید:
Actors Theatre of Louisville
Louisville, Kentucky, United State
Architect: Harry Weese Associates
Services: Concept design, theatre planning, and theatre equipment design and specification
Seat count: 318
www.actorstheatre.org
Denver Center for the Performing Arts, Helen Bonfils Theatre Complex, The Space Theatre
Denver, Colorado, USA
Architect: Semple Brown Design
Services: Concept design, theatre planning, theatre equipment design and specification
Seat count: 416
www.denvercenter.org
Orange Tree Theater
Richmond, Surrey, UK
Architect: Theatre Projects | Allen Tod
Services: Design brief, architectural design, theatre planning, and theatre equipment design and specification
Seat count: 175
www.orangetreetheatre.co.uk
St James Cavalier Center of Creativity
Valletta, Malta
Architect: England & England
Services: Feasibility study, design brief, remodelling concept, planning and design advice, performance equipment specification
Seat count:100, 105, 152
www.sjcav.org
گردآوری: گروه ترجمه‌ی انتگره (ترفان) از مجموعه‌ی theatreprojects
ارسال دیدگاه
خوراک آر‌اس‌اس دیدگاه‌های این صفحه خوراک آر‌اس‌اس تمامی دیدگاه‌ها